



Dening

MODUL
Basa Jawa
Kaangit
dening
Finna Dwi
Estianingrum, S.Pd
Kagem
siswa/siswi SMK kelas X
Semester
Ganep
![]() |
























Standar Kompetensi :
Mendengarkan
Mampu mendengarkan dan memahami serta menanggapi berbagai ragam wacana
lisan non sastra berupa pengumuman , berita dan cerita
Kompetensi Dasar :
Mendengarkan berita yang disampaikan melalui media elektronik
Indikator
1. Menyebutkan
pokok-pokok isi berita
2.
Menyampaikan isi berita secara lisan dalam ragam bahasa krama.
3.
Menanggapi (isi) berita yang disampaikan secara lisan.
4.
Menyusun berita
dengan topik yang lain dalam ragam bahasa krama


Teks Pawarta
Penjarahan alas keri-keri iki njalari Perhutani
rugi Rp. 50 triliun. Alas sing rusak banget Ian kudu enggal direhabilitasi ana
59 yuta hektare, dene sing wis kalebu rusak sekabehane ana 100 yuta hektare.
Ing negara kita alase kabeh ana 235 yuta hektare, mengkono pratelane Soetiono
Wibowo, Dirjen Rehabilitasi Lahan dan Perhutanan (RLPS) Departemen Kehutanan.
Saben taun alas sing rusak ana 2,8 yuta Ha. Yen ora dianakake rehabilitasi, 20 nganti 25 taun maneh Indonesia wis bakal ora duwe alas. Brasil, Indonesia Ian Nigeria, nduweni alas sing paling jembar sadonya. Nanging yen dijarah terus-2an, kita bakal padha karo negara liya, ora du-we alas. Sing wis rusak mau, sebagian gedhe wujud alas jati, sing maune tansah dadi contone model pelestarian alas sing diwiwiti taun 1905 dening pemerintah penjajahan.
Perhutani wis mbudidaya ndandani kanthi cara-cara : mbrastha kayu colongan, reboisasi, revitalisasi alas, pembangunan ekonomi masarakat sakiwa tengene alas, nata kawasan alas Isp.
(Kapethik saka Panyebar Semangat, 2005.15)
Gladhen

Wangsulana
pitakon-pitakon ing ngisor iki kanthi patitis!
1.
Pawarta ing
dhuwur kapethik saka ngendi?
Wangsulan:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
2.
Apa intine
pawarta ing nduwur?
Wangsulan:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
3.
Negara
ngendi wae sing nduweni alas paling amba?
Wangsulan:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
4.
Kepriye
carane perhutani mbudidaya nglestarekake alas?
Wangsulan:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
5.
Kepriye panemumu
babagan pawarta ing nduwur?
Wangsulan:…………………………………………………………………………….............................................................................................................




















Standar Kompetensi :
Mampu mengungkapkan pikiran, pendapat,
gagasan, dan perasaan secara lisan nonsastra maupun sastra dengan menggunakan
berbagai ragam dan unggah-ungguh
bahasa Jawa.
Kompetensi Dasar :
Menyampaikan
informasi yang diperoleh melalui radio, televisi, atau internet
Indikator :
1.
Menyebutkan secara lisan pokok-pokok isi berita
2.
Menyampaikan isi berita secara lisan dalam ragam bahasa
krama
3.
Menanggapi isi berita yang disampaikan secara lisan
4.
Menyusun berita dengan ragam bahasa krama


Basa daerah cacah 726 saka total 746 sing ana
ing Indonesia ngadhepake cures merga ditinggal dening penuturure. Generasi
mudha luwih seneng migunakake basa asing kanggo caturan saben ndina katimbang
nglestarekaken identitas kedhaerahan mau. Bab iku dingendikakake dening Kepala
Bidang Pembinaan Pusat Bahasa, Mustakim ing sela-selane acara Kongres
Bahasa-bahasa Dhaerah Wilayah Barat ing Bandar Lampung. Wondene basa dhaerah
sing isih ana, kandhane Mustakim, racake penuture saya suda. Miturut Mustakim,
dinane iki kari basa dhaerah cacah 13 sing penuture luwih saka sayuta yakuwi
basa Jawa, basa Batak, basa Sunda, basa Bali, basa Bugis, basa Madura, basa
Minang, basa Rejang Lebong, basa Lampung, basa Makasar, basa Banjar, basa Bima
lan basa Sasak. Wondene basa dhaerah sing penuture kari wong puluhan wae yaiku
basa Halmahera lan basa Maluku Utara.
(Kapethik saking Panyebar Semangat.2007.47:6)
Gladhen

1.
Analisisen
pawarta ing nduwur, saka isine lan unsure ( 5 W + 1 H ) ing njerone kaya ta :






2.
Rungokna
pawarta basa jawa ing salah sawijining stasiun televisi utawa radio, banjur
golekna perangane 5 W + 1 H kasebut!
Standar Kompetensi :
Menulis
Mampu mengungkapkan
pikiran, pendapat, gagasan, dan perasaan dalam berbagai jenis
karangan sastra maupun nonsasastra
mengguna-kan berbagai ragam bahasa Jawa sesuai dengan unggah-ungguh dan menulis
dengan huruf Jawa.
Kompetensi Dasar :
Menulis
wacana narasi dalam
bentuk synopsis cerkak
Indikator
1.
Menentukan isi pokok cerkak
2.
Menuliskan kembali isi cerkak
dalam bentuk sinopsis


Cerkak kalebet salah satunggaling
crita narasi, ingkang arupi sambet-sinambetan prastawa ingkang dumados ing
satunggaling wekdal. Tokake
Minangka ancer-ncer caranipun nyerat cerkak ingkang kedah
dipun gatosaken inggih punika :
1. Nemtokake
tema
2. Nemtokake
rincian tema (ide)
3. Ngembangake
ide dhateng wujud cerkak, kanthi migatosaken
-
Diksi (pilihan tembung)
-
Ejaan (tata cara panulisan)
-
Tandha waca
Kajawi saking punika kedah dipun gatosaken bilih cerkak
punika nggadahi ciri-ciri kados ing ngandhap punika ;
1. Dawane cerkak
antawis tiga dumugi sedasa kaca, utawi kirang saka 10.000 tembung
2. Ing cerkak
naming wonten setunggal kadadosan utawi “insiden”
3. Watak para
paraga dipun gambaraken kanthi cekak
Wacanen
cerkak ing ngisor iki kanthi patitis!
LEMPUYANGAN
Setya Amrih Prasaja
Jam 11.45 stasiun Lempuyangan, 12 juli 2003.
Dina setu kang panas
ngenthang-ngenthang, dalan aspalan katon ireng sajak kemebul kena dayaning
srengéngé mangsa ketiga, satengahing lalu-lintas jogja sing padhet, motor
takplayoké ngidul terus mangétan setithik njujug ing Lempuyangan, karepé gati
arep ngeterké Sari nggolèk tikèt sepur, siré dhèkné arep mulih dina kuwi uga.
Kaya adat biasané lé menyang lan tuku tikèt rada ngèri, awit wis kulina, wong
biasané, sepuré ya mesthi telat lé teka. Mula dina kuwi lèhku ngeterké tuku
tikèt ya wayah jam rolas kurang seprapat, karepé teka, tuku tikèt terus
langsung munggah sepur rasah ngentèni sepuré teka kaya adat biasané. Barang wis
tekan ngarep lokèt karcis Sari langsung njaluk tikèt menyang Tasik. Jebul
disemayani tikèt jam setengah sepuluh bengi. petugasé kandha yèn sepur pasundan
ntas waé mangkat durung ana rong menit lewat. Bathinku ngapokaké Sari, salahé
sapa rada lelet. Èsemé katon
kecut, sajak kuciwa, kamangka kudu dina iki uga dhèwèké wis tekan Tasik wong
jaré ana acara keluarga. Bocahé langsung njujug warung Telkom sing ana
sandhingé lokèt karcis. Aku nunggoni sangareping lokèt karo maca jadwal, rega
tikèt lan sepur sarta jurusané.
Bali saka stasiun ora langsung
njujug kosé Sari, nanging lèrèn sedhéla nèng angkringan pojok gelanggang adat
biasané angkringan bukak jam papat soré ning ora kanggo angkringan gaul iki,
sakperlu rembugan kepiyé beciké. Jan-jané aku ora tegel ngeculké Sari mulih
bengi, kamangka sing arep ditumpaki kereta kelas ekonomi, para maos rak wis
mangerténi kaya ngapa kahanané sepur kelas ekonomi. Sumpek, umpel-umpelan, akèh
tukangé ngamén, bakul-bakul sing pating sliwer. Akèh copeté barang. Wah pokoké
semrawut. Apa manèh iki mlaku bengi, wah aku kuatir mengko ana apa-apa nèng ndalan.
Durung suwi iki Sari kelangan barang, kuwi pas dhèwèké meksa mulih bengi dhéwé.
Seminggu kepungkur.
Dina jemuwah bareng karo
plethèking srengéngé saka sisih wétan. Jam setengah enem ésuk, aku wis tangi.
Jan-jané setengah enem tumrapku isih ésuk banget. Apa manèh sanajan ta iki nèng
jogja meksa tetep krasa adem rasané. Sakwisé mripatku loro bener-bener melèk,
gagé aku nyandak anduk, mlotot odol. Ora lali karo nggondhol bungkus rokok,
biasa kaya padatan, ndodok tenguk-tenguk ndhisik karo udud.
“Weit, blaik...”. kagèt aku meruhi awakku dhéwé jroning
pengilon.
“Hi...hi...,géné nèk nyandhang
rapi ngéné ya kethok bagus”. Cekikikan dhéwé, aku ngalem bagusku.
“Sreeetttt...sreetttt”. gandha
parfum krasa maknyus nyogok irung.
Motor wis siap, gagé aku menyang
kampus, ana kansèn karo dosen. Tekan kampus isih jam pitu, kamangka lehku
kansénan jam setengah wolu. Kebeneran. Rampung markirké motor, sing tak jujug
ora liya ya Bonbin, kantin Sastra sing panggonané biasa, ning rumangsaku kaya
nduwèni pangaribawa kang narik kawigatènané mahasiswa padha jajan nèng kono.
Ésuk-èsuk ngéné énaké ngopi karo ngudud. Wédhang kopi panas wis sumadya, isih
katon kebul-kebul ngana kaé. Kahanan bonbin durung ramé, lagi kèthok paling
wong papat kalebu aku sing wis padha nonkrong, ngadhep kopi karo ngobrol.
Bakulé ya ana sing lagi lekas nata dagangané.
“Mas tumben jam segini dah nyampe
kampus ?”. krasa ana tangan alus njawil pundhakku tengen saka mburi.
“Wah iya no”. Wangsulanku cekak
karo ngajak lungguh bocah wadon sing njawil pundhakku mau. Bocahé pahen, pakulitané putih katon saka cahyané kang
suminar meksa gawé blèrèng mripatku sing ketutup kaca mata ribèn. Ngalor ngidul
nggonku angon ilat adol omongan -- Sakwisé wedhang kopi taksruput sing
pungkasan nganti sak ampasé katut gawé garis sakduwur lambé, aku njujug kantor
jurusan sing wektu kuwi wis bukak ning isih katon sepi tur kosong. Karo
ngentèni tekané dosenku, aku nggolèki warta saka mading sakngarepé kantor
jurusan.
“Dicari Sarjana Sastra Jawa IPK
min. 3. untuk bergabung pada Lembaga Kajian Naskah Jawa. Diutamakan Keahlian
Filologi,.........”. Mlongo aku maca lowongan gawéan kang surasané mbutuhké
Sarjana Sastra Jawa. Nganti bola-bali lèhku maca. Genéya ana sing masang
lowongan kaya mangkono, ehm coba aku wis lulus.
“Mas, dah lama ya nunggu ?”. Ana
pitakonan sing gawé kagèt nggonku ngalamun iki mau. Jebul dosen pembimbingku
wis ana jejerku.
“Oh...Bu...nggih sampun
sakwetawis.” Wangsulanku rada gagap. Karo ngetutké bu dosen mlebu kantor. Bubar
konsultasi kang kurang luwih ora krasa nganti ana rong jam. Sak jroning kantor
sejatiné aku rada tambah gagap. Kepiyé lèhku matur apa nganggo cara Jawa apa
Indonesia. Kamangka nèk cara Jawa tetembungan basa kramaku ki durung jangkep,
ning nèk cara Indonesia kok katon lucu, wong jaré jurusan sastra Jawa rak
kuduné anèng kono nggo sarana gladen wawan rembug cara Jawa antarané mahasiswa
lan dosen. Akh luwèh..., cara campursari baé sing gampang tur padha penaké. Oh
ya tegesé campursari para maos rak nggih sampun pirsa ta, tetembungan Jawa
campur aduk kaliyan tembung Indonesia.
Jam 09.30 WIB. Kampus.
Rampung konsultasi aku nyelakké
sedéla menyang perpustakaan sakperlu mbalèkake buku, karo nyilih manèh.
“Bukunya ngga ada je mas”.
Wangsulané petugas perpustakaan sakwisé maca daftar katalog sing takulungké.
“Wah lha dos pundi ta bu, kamangka
punika wonten, jelas sinerat jroning katalog.” Wangsulanku rada ngèyèl. Kayané
ora mung sepisan kuwi olèhku nggolèki buku ning ora tau ana, mbuh padha ilang
menyang ngendi buku-buku kuwi. Krunguku sih jaréné padha dicolongi mahasiswané.
Akh mbuh.
**
Jam 21.00 WIB. Lempunyangan, 12 juli 2003.
Kahanané katon ramé, pating sliwer
calon penumpang ngétan ngulon nggolèk papan sing kepénak nggo lungguh ngentèni
sepuré teka. Ora sakwetara suwi, sepur sing ditunggu-tunggu mak kluwer siji
mbaka siji gerbongé mlebu stasiun. Gemrudug swarané rèl kaya swarané bledèg ing
mangsa udan. Tanpa dikomando puluhan calon penumpang sing saka mau ngentèni
sajak ora sranta, padha pating sliwer rebut papan colong playu. Tangané Sari
dakkanthi, ngétan-ngulon aku nggolèk gerbong sing isih sela. Sidané bisa mlebu
gerbong, lumayan ora pati umpel-umpelan kaya gerbong liyané. Ning tetep ora
keduman lungguhan. Aku munggah gerbong watara jam sepuluh kurang seprapat. Mbok
menawa iki sing kepindhoné aku numpak sepur kelas ekonomi manèh. Sajroning
gerbong ramé banget ana sing ngomong cara sunda ya ora sithik sing ngomong cara
Jawa. Aku seméndhé pinggiring kursi, Sari dakkanthi sacedhakku. Ora krasa
lakuné sepur wis setengah dalan. Sepuré lèrèn rada suwi ing stasiun apa ta kaé.
Mbuh aku dhéwé ra pati ngematké tulisan sing kapampang, wong mripat iki
rasané kaya
kari setengah watt.
“Punten ak.”. Makjenggirat aku
tangi kagèt, mripatku kaya-kaya mak pencorong melèk amba, krasa nèk sikilkku
kepidhak tukang ngamèn sing liwat ngarepku. Bathinku misuh-misuh ning ora
kumecap. Bareng tekan stasiun Banjar lagi ana lungguhan sing kosong, gagé aku
lungguh. Wah awak krasa pènuk rasané pirang jam waé aku ngadeg karo nyangga
awakké Sari sing lumayan abot. Jejerku persis cah nom-noman bagus warnané,
rambuté dawa semanak semedulur. Aku ngrogoh sak.
“Rokok mas ?”. Karo ngulungké
rokok aku ngajak tetepungan.
“Ada, makasih”. Wangsulané cekak,
karo nuduhké bungkusan rokok Mild.
Suwi-suwi saya gayèng lèhku
ngobrol karo dhèwèké, jenengé wawan saka Batu Malang, arep menyang Bandung.
Bocahé seneng banget musik lan ngeband dadi ora mokal nèk sadalan-dalan sing
dirembug mung kahanan musik karo band.
“Mas rong jam manèh nèk gak telat
sampéyan teka Ciawi, istirahata, mengko takkèi ngerti nèk wis teka Ciawi”.
Mangkono kandhané, barang weruh aku ongap-angop saka mau.
Jam 07.02
WIB. Ciawi, 13 Juli 2003
Wawan njawil pundhakku aweh ngerti
yèn wis tekan Ciawi. Aku gagé menyat Sari takgugah.
“Dah nyampe mana ?”. pitakoné Sari
karo ngucek-ucek mripat.
“Ciawi”. Wangsulanku cekak.
Aku pamitan karo wawan banjur
medhun saka gerbong. Angin adem krasa manjing balung sungsumku mapag tekaku
ésuk kuwi ing Ciawi tanah Pasundan. Adem sing krasa saya nambah wetengku luwé.
“Mang bubur nyak”. Sari njawil bakulé sing lagi sibuk ngladeni, njur lungguh sacedhaku.
Sakwisé weteng krasa anget lan wareg, karo ngentèni rada awan. Aku coba golek
pitakonan bab apa sebabé kok saka lempuyangan nganti tekan ciawi kéné Sari ora
akèh tembungé alias mèndhel kémawon, kumecap omong ya sakperluné waé. Jebul
lèhku adoh-adoh saka lempuyangan tekan Ciawi mung teka langsung lunga. Sawetara
ana telung jam karo tengak-tenguk ngentèni tekané sepur menyang lempuyangan
manèh. Awit tekaku ora dadi senènging penggalihé wong tuwané Sari sakloron.
Jan-jané aku aku wis krasa lan ngerti yèn tekaku ngancani Sari mulih ora bakal
dadi atiné wong tuwané loro, ning tetep baé aku menyang, mung pingin mastekaké
Sari tekan panggonané kanthi slamet. Wondéné pancèn bener kahanan sing kudu
daktampa kaya mangkono, ya kapeksa aku mulih Jogja dina kuwi uga. Sepur kang
tak jaluk ngintirké lakuku bali menyang lempuyangan wis teka. Gagé aku nyandhak
lawangé gerbong, lambéku kaku ora bisa kumecap njaluk pamit karo kursi stasiun,
rèl lan kahanan ing stasiun Ciawi sing sepi nglangut. Ora kaya swasaning atiku
sing gemrejeg-grejeg kaya lakuning kreta sakduwuring rel kang panas antarané
Ciawi – Lempuyangan.
Gladhen

1.
Saka
cerkak ing nduwur gaweya sinopsis miturut cerita kasebut !
Wangsulan:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
2.
Gaweya pitakonan ( 10 pitakonan) saka cerkak ing nduwur !
Wangsulan:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
UJI KOMPETENSI 1
















A. Wenehana tandha ping (x) aksara a,
b, c, d, utawa e ing wangsulan kang bener!
1. Aweh kabar, kadadean sing wes kelakon iku kasebut…
A. Wara-wara D. Pidato
B. Pawarta E. Pambage harjo
C. Geguritan
A. Wara-wara D. Pidato
B. Pawarta E. Pambage harjo
C. Geguritan
2. Bentenipun
pawarta kalih wara-wara kados ing ngandap, menawi wara-wara punika….
A. Sampun kadadosan D. Nawakake dagangan
B. Isine ngajak-ngajak E. Aweh weruh
C. Dereng kadadosan
A. Sampun kadadosan D. Nawakake dagangan
B. Isine ngajak-ngajak E. Aweh weruh
C. Dereng kadadosan
3. 5 W + 1H punika kalebet ing unsur punapa…
A. Cerkak D. Pawarta
B. Geguritan E. Wara-wara
C. Parikan
A. Cerkak D. Pawarta
B. Geguritan E. Wara-wara
C. Parikan
4. Mas Bagus taseh
mirengaken radio,punika kalebet kaprigelan (ketrampilan) basa ingkang…
A. Nyemak D. Micara
B. Maos E. Mahami
C. Nyerat
A. Nyemak D. Micara
B. Maos E. Mahami
C. Nyerat
5. Paraga kangge mirengaken pawarta kasebut…
A. Palaparan D. Padaran
B. Soca E. Asta
C. Talingan
A. Palaparan D. Padaran
B. Soca E. Asta
C. Talingan
6. Tgl 17 mei 2011 kepunkur punika hari raya wisak, ingkang
dipunlaksanaaken sedaya dunya.
Ukara ing nginggil punika kalebet…..
A. Pidato D. Kabar
B. Pawarta E. Sedaya leres
C. Wara-wara
Ukara ing nginggil punika kalebet…..
A. Pidato D. Kabar
B. Pawarta E. Sedaya leres
C. Wara-wara
7. 1. Cacahing tembung kirang saking 10.000
tembung
2. Critane ana 2 dugi 20 kaca.
3. Dimensi wekdalipun langkung sempit kabanding novel
4. Ngungkap salah satunggaling cerita ingkang saged ngadiraken impresi tunggal
Kutipan ing nginggil punika kalebet….
A. Unsure instirnsik cerka D. Titikanipun cerkak
B. Unsure ekstrinsik cerkak E. Pangertosan cerkak
C. Perangane cerkak
2. Critane ana 2 dugi 20 kaca.
3. Dimensi wekdalipun langkung sempit kabanding novel
4. Ngungkap salah satunggaling cerita ingkang saged ngadiraken impresi tunggal
Kutipan ing nginggil punika kalebet….
A. Unsure instirnsik cerka D. Titikanipun cerkak
B. Unsure ekstrinsik cerkak E. Pangertosan cerkak
C. Perangane cerkak
8. Tema, alur, amanat,tokoh punika perangane….
A. Titikanipun cerkak D. Parafrasa cerkak
B. Unsur instirinsik E. Synopsis cerkak
C. Unsur ekstrinsik
A. Titikanipun cerkak D. Parafrasa cerkak
B. Unsur instirinsik E. Synopsis cerkak
C. Unsur ekstrinsik
9. Ingkang kalebet ing unsure ekstrinsik punika…
A. Tema D. Biodata pengarang
B. Tokoh E. Nami pengarang
C. Alur
A. Tema D. Biodata pengarang
B. Tokoh E. Nami pengarang
C. Alur
10. Crita ingkang ngungkap
salah satungaling perkawis kanthi purna, iku kasebut…
A. Mite D. Cerkak
B. Roman E. Novel
C. Fabel
A. Mite D. Cerkak
B. Roman E. Novel
C. Fabel
11. Simbah ngendika kalih rayi kula.
Ukara ing nginggil kalebet kaprigelan basa ingkang…
A. Maos D. Micara
B. Nyimak E. Mirengaken
C. Nyerat
Ukara ing nginggil kalebet kaprigelan basa ingkang…
A. Maos D. Micara
B. Nyimak E. Mirengaken
C. Nyerat
12. Sumber Informasi punika saged wonten ing..
A. Radio D. Kalawarti
B. Internet E. Sedaya leres
C. Layang (Serat)
A. Radio D. Kalawarti
B. Internet E. Sedaya leres
C. Layang (Serat)
13. Kaprigelan micara kedah nggatosaken...
A. Paningal D. Asta
B. Penggalih E. Talingan
C. Swanten
A. Paningal D. Asta
B. Penggalih E. Talingan
C. Swanten
14. Ingkang kalebet ing informasi, kajaba…
A. Pawarta D. Pidato
B. Cerkak E. Layang(serat)
C. Wara-wara
A. Pawarta D. Pidato
B. Cerkak E. Layang(serat)
C. Wara-wara
15. (1) mesthi (2) tetulung (3) ingkang (4)
tiyang (5) seneng (6) kancanipun (7) katah
Urutane nata tembung supados dados ukara sing leres yaiku…
A. 1,2,3,4,5,6,7 D. 4,3,5,2,6,1,7
B. 4,5,6,7,1,2,3 E. 4,3,2,1,5,6,7
C. 6,7,4,3,5,2,1
Urutane nata tembung supados dados ukara sing leres yaiku…
A. 1,2,3,4,5,6,7 D. 4,3,5,2,6,1,7
B. 4,5,6,7,1,2,3 E. 4,3,2,1,5,6,7
C. 6,7,4,3,5,2,1
16. _ Rak boten……. Inggih…… panjenengan?
+ weteng kula boten sakit
Pacelaton kasebut supados unggah-ungguhe kedah dipunjangkepi tembung…
A. Gerah, soca D. Gerah, palaparan
B. Gerah, padaran E. Sakit, samparan
C. Sakit, talingan
+ weteng kula boten sakit
Pacelaton kasebut supados unggah-ungguhe kedah dipunjangkepi tembung…
A. Gerah, soca D. Gerah, palaparan
B. Gerah, padaran E. Sakit, samparan
C. Sakit, talingan
17. Tiyang nem kalih tiyang sepuh kedah ngangge basa ingkang….
A. Ngoko D. Krama alus
B. Ngoko lugu E. Krama lugu
C. Krama
A. Ngoko D. Krama alus
B. Ngoko lugu E. Krama lugu
C. Krama
18. Ing driji manise rinnengga kalpika pepacangan, kanthi ing
njero inisial jenengku.
Karya. Suparta brata
tembung “ karya. Suparta brata” ing ngandhap penggalan cerkak punika kalebet ing…
A. Titikanipun cerkak D. Biografi pengarang cerkak
B. Tokoh ing cerkak E. Sudut pandang ing cerkak
C. Asma pengarang cerkak
Karya. Suparta brata
tembung “ karya. Suparta brata” ing ngandhap penggalan cerkak punika kalebet ing…
A. Titikanipun cerkak D. Biografi pengarang cerkak
B. Tokoh ing cerkak E. Sudut pandang ing cerkak
C. Asma pengarang cerkak
19. Wayah sore, rumangsa sumpek ana ngomah, aku ngglindingake
motorku mubeng- mubeng. Aku nuju supermarket anyar, sing ketara akeh
pengunjunge.
Ukara ing nginggil punika kadapuk unsure ing cerkak yaiku…
A. Latar lan Sudut pandang. D. Alur lan amanat
B. Papan lan Tokoh E. Papan lan sudut pandang
C. Latar lan tokoh
Ukara ing nginggil punika kadapuk unsure ing cerkak yaiku…
A. Latar lan Sudut pandang. D. Alur lan amanat
B. Papan lan Tokoh E. Papan lan sudut pandang
C. Latar lan tokoh
20. Biografi pengarang punika kalebet ing…
A. Unsure ekstrinsik D. Sudut pandang
B. Unsure instrinsik E. Sedaya leres
C. Tokoh
A. Unsure ekstrinsik D. Sudut pandang
B. Unsure instrinsik E. Sedaya leres
C. Tokoh
B. Wangsulana
pitakon ing ngisor iki kanthi patitis!
1.
Sebutke unsur intrinsik cerkak!
Wangsulan:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
2.
Sebutke unsur-unsur pawarta!
Wangsulan:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
3.
Apa pangertene pawarta?
Wangsulan:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
4.
Kepriye ancer-ancer caranipun
nyerat cerkak ingkang kedah dipun
gatosake?
Wangsulan:………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
5.
Sebutke ciri-cirine cerkak!
Wangsulan:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………




















Standar Kompetensi :
Mendengarkan
Mampu mendengarkan dan memahami serta menanggapi berbagai
ragam wacana lisan non sastra berupa pengumuman , berita dan cerita
Kompetensi Dasar :
Mendengarkan pembacaan cerkak yang disampaikan
secara langsung atau rekaman
Indikator
1.
Menyebutkan tema cerkak yang
dibacakannya
2.
Menyebutkan tokoh dari cerkak yang
dibacakan
3.
Menyebutkan setting dengan diberi
contoh kalimat pendukungnya
4.
Menjelaskan alur cerkak dengan
disertai contoh kalimat pendukungnya
5.
Menyebutkan amanat yang terkandung
dalam cerkak yang disimak.


1.
Wacanen
kanthi patitis, supaya disemak dening kancamu!
NGEDOL SING
ORA DIDUWÈNI
(déning: Adinda AS.)
ÉSUK-ÉSUK aku wis sumadya mangkat menyang kantor pusat perusahaan jroning 30
taun aku nyambut gawé ing kana lan telung taun iki aku wis nglakoni pènsiun.
Ana urusan administrative. Kantor iku mapan ing kutha Sala adohé
rong jam laku darat saka omahku.
Bola-bali
tak starter, nanging mesin mobilku rèwèl ora gelem urip. Kap mesin mobil tak
bukak nyoba ndeleng mesin mobil ngadhat iki sing sejatiné aku ora paham thèthèk-mbengèk mesin
mobil. Sakwisé tak uthak-uthik kana-kéné, tak coba nguripaké mesin manèh.
Bisa urip sedhéla, nanging mandheg manéh sakwisé ana swara gemlothak
banter nggawé kagètku.
Aku
kagèt banget. Kedadéyan ngéné iki pancèn wis suwé tak kuwatiraké. Kanggo ngawèkani
awèté mobil pribadi biasané nem wulan sepisan dak lebokaké ing bèngkèl
lengganan. Nanging pétungan ragad, telung tahun sakwisé pènsiun durung tau tak
lebokaké bèngkèl.
Wiwit
aku pènsiun akèh bab-bab sing nggawé was sumelang jroning uripku. Endi ana
mobil sing kudu diservice abot, endi ana kulawarga sing dumadakan lara
kudu mlebu RS. Utawa ana prakara sing mbutuhaké dhuwit akèh. Dhuwit
pènsiun saben wulané mung cukup kanggo ragad urip saben dinané
kanthi prasaja.
Begjané
anakku loro-loroné wis rampung kuliahé. Nanging wektuné nikah, aku minangka wong
tuwa rak kudu sumadya sakabèhé……. Lan isih akèh manèh kekuwatiran lan rasa
sumelang sing ngreridu pikiranku !
Kanca-kanca
pènsiunan sak nasib ana sing ngayem-ayemi kanthi nuding sabda tama: “Coba
delengen manuk gagak. Manuk-manuk kuwi ora padha nyebar lan ora padha derep,
lan iya padha ora duwé lumbung kanggo nandho pangan, éwasemono padha
diparingi pangan déning Gusti Allah. Kowé rak luwih aji ketimbang karo
manuk-manuk mau !” Lha, ya iku. Aku iki sing mbiyèn duwé
pangkat dhuwur, bayaré gedhé bareng wis tuwa pènsiun malah kebak was-sumelang
lan kekuwatiran ? Genéya? Ya embuh……
Wusanané
aku tetep budhal nunggang bis umum sing akèh liwat ing ngarep omahku. Tetéla
nunggang bis umum ya kepénak angler uga, sing cetha ragadé adoh luwih murah yèn
katandhingaké nggawa mobil pribadi dhéwé. Nunggang ing bis umum sing pancèné
kudu suk-sukan kahanan sing arang tak lakoni sadurungé.
Nanging ya akèh sesawangan
sing lagi saiki aku ngerti. Akèh pambarang (=pengamen) nggawa alat
musik kanthi solah bawa dhéwé - dhéwé. Ana sing lagi nyanyi sabait
rong bait langsung wis narik dhuwit. Ana sing pidato dawa sadurungé nyanyi ana
sing mung terus nabuh gitaré karo sirahé manthuk-manthuk tanpa swara.
Werna-werna patrapé, nanging pamrihé siji, yaiku kepéngin ngrebut kawigatèné wong-wong
supaya gelem mènèhi dhuwit rècèhé. Ing nggon - nggon ajeg ana waé
klompok pambarang munggah lan mudhun.
Ing sawijining terminal
cilik, seprapat jam sadurungé tekan kutha Sala, ana priya
pambarang umur udakara 40 taun munggah bis. Nyandhang
penganggoné rapi lan resik ora kaya pambarang umumé sing kummel lan nglomprot.
Kebeneran pambarang sing
ana ndhuwur bis mung dhèwèkan. Ngadeg ing tengah-tengah bis. Kanthi trapsila
mbungkuk mengarep , ngiwa nengen dhèwèké atur pakurmatan panumpang bis tanpa
pocapan apa-apa kejaba ing lambéné mèsem ngujiwat.
Priya pambarang iku wiwit
nabuh gitaré. Tak deleng driji-drijiné methik kawat gitar kanthi luwes. Dhèwèké
main wirama kroncong. Tak rungokaké mainé resik. Pindhahé chord-chord
C-C7-F-G7-C ya mapan apik. Rumpakaning chord-chord iku
diambali bola-bali. Aku sing seneng main kroncong ora ngerti pambarang iku arep
main lagu apa, awit wiwit sepisanan mung main chord babar pisan tanpa melodi.
Mèh telung menit pambarang
iku main gitar karo tumungkul sirahé. Banjur dhèwèké njenggèlèkaké rainé wiwit
nyanyi. Saka lambéné kanthi semangat menga amba nanging durung ana sing ngerti
dhèwèké arep nyanyi apa. Ucapané banter mèmper
swara ah, èh, ih, uh, oh, aah…… Mbok menawa intro lagu
anggitané dhéwé, batinku.
Sakwisé rong menit luwih
pambarang iku mung ngucap swara iku sing babar pisan tanpa wirama ora jumbuh
karo gitaré, akèh para panumpang sing gèdhèg - gèdhèg gumun.
“Tiyang punika pambarang bisu……” cluluké pak
kondèktur bis.
“Wah iki mung akal-akalan waé !” ujaré
salah siji panumpang cubriya karo ngguyu nyekikik.
“Mboten, pak. Pramila bisu saèstu. Piyambaké bisu tuli
gawan bayi. Punika pedamelané saben dinten kanggé pagesangan éstri lan anakipun
setunggal,” panjlèntréhé kondèktur bis sing sajaké wis raket. Krungu kojahé
kondèktur mau akèh wong sing banjur ngguyu gleges. Ana sing
gèdhèg - gèdhèg. Aku dhéwé mung lungguh meneng ngungun.
“Bengawaaan Sooloooo….. Riwayatmuuu, iniiiii………” keprungu
swarané wong nyanyi. Swarané bening merdu. Jebul swarané salah siji panumpang
ing satengahé petikané gitar pambarang sing wis mingkem lambéné tanpa swara.
Sapandurat wong-wong padha kagèt banjur padha ngguyu bareng.
Priya bisu iku mau dumadakan
njerit banter lan gitaré ditabuh sora gawé mengkorogé githoké sing padha
krungu, gitaré sidhem. Atur pakurmatan manèh. Ana sawenèh panumpang sing
keplok. Priya pambarang bisu banjur ngideraké kothak karton. Kanthi ngungun aku
nglebokaké dhuwit sèket èwu rupiah ing njeroné kothak cilik sing diideraké
pambarang bisu mau. Tak deleng kondektur nyawang aku karo mèsem.
Aku ngungun sakwetara wektu. Aku rumangsa
éntuk piwulang sing becik banget saka kedadèn sing mentas waé tak
adhepi. Aku dadi yakin lan faham sabdatama pitutur luhur sing
nyebutaké: “Manuk gagak kuwi ora padha nyebar lan ora padha derep,
lan iya padha ora duwé lumbung kanggo nandho pangan, éwasemono padha
diparingi pangan déning Gusti Allah.” Nanging mesthi waé nèk manuk
gagak mau tetep meneng, turu waé ing susuhé ya ora bakal éntuk pangan
sapuluk-puluka. Kenapa aku kudu sumelang lan tansah kuwatir ??
Saktekané terminal Sala, aku
mudhun saka bis kanthi jumangkah ènthèng. Kondèktur sapa aruh aku karo mèsèm
grapyak.
“Wah bapak kepranan laguné pambarang bisu tuli
wau nggih, pak ? Sèket èwu regi ingkang pantes sanget,” ucapé
kondèktur mau ngguyoni.
Aku mung mèsem manthuk.
Mesthi dudu “swara merduné” pambarang bisu mau. Wong nyanyi mung ah, èh, uh,
oh! Nanging piwulang sing prayoga saka dhèwèké. Aku saiki
yakin ora perlu sumelang manèh. Gusti mesthi bakal maringi sing kita butuhaké
angger disuwun kanthi donga, kapitayan lan ikhtiar !
Wong bisu mbarang dodol
swarané bisa nguripi anak bojoné. Dhèwèké ngedol sing ora diduwèni kok ya bisa
urip. Gusti Allah Maha Adil.
oo0o
Gladhen

Wangsulana
pitakon-pitakon ing ngisor iki kanthi patitis!
1.
Apa tema
saka crita cekak ing nduwur?
Wangsulan:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
2.
Sapa wae
paraga saka crita ing nduwur?
Wangsulan:………………………………………………………………………………………………………………………………………………………........
3.
Sebutna
latar/setting saka crita ing nduwur banjur wenehna tembung ngendi kang isine
ngandhut latar crita kasebut!
Wangsulan:………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
4.
Kepriye alur
/ plot crita ing nduwur?
Wangsulan:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
5.
Apa amanat
kang bias kapetik saka crita ing nduwur?
Wangsulan:…………………………………………………………………………….............................................................................................................


























Standar Kompetensi :
Mampu membaca dan memahami bacaan nonsastra maupun sastra, berhuruf
Latin maupun Jawa dengan berbagai
keterampilan dan teknik membaca.
Kompetensi Dasar :
Membaca nyaring naskah berita
Indikator
1. Merumuskan
pokok-pokok isi berita
2. Membaca
naskah berita dengan lafal, intonasi,
dan irama yang tepat dengan penuh percaya diri
3. Menceritakan
kembali isi berita dengan bahasa sendiri dengan penuh percaya diri


1. Wacanen pawarta ing ngisor iki kanthi lafal,
intonasi, lan irama kang trep!

n
Maca Jawa
Cobi seratan Jawi menika kawaosa kanthi leres
!
Wacanen aksara Jawa ing ngisor iki kanthi trep!
1.?r[mai=g[wsepiai=pmºihmemyuayuni=bwn.
Wangsulan:………………………………………………………………………
2.?zufilkuautmknQismPu/nai=bufi.
Wangsulan:………………………………………………………………………
3.
?allnBecikHikufumunu=anaw[kK[d[w.
Wangsulan:………………………………………………………………………
4.?spllimr=kbecikKnNi=liynHikuky[kwn¿,
Wangsulan:………………………………………………………………………
5.?aucpHikubisffijlrnKbecikKnLnJlrnNi=pti.
Wangsulan:………………………………………………………………………
6.?multSlirtnSh[ali=lwnWsPf.
Wangsulan:………………………………………………………………………
7.?si=spkulintuminFkHlbklCilkauri[pP.
Wangsulan:………………………………………………………………………
8.?begJbegJ[nk=lliaisihbegJk=[ali=lwnWsPf.
Wangsulan:………………………………………………………………………
9.?ajrum=sbisnzi=bisarum=s.
Wangsulan:………………………………………………………………………
10.?[ynFibecikKi[w=oliytulisSenHi=wtusupy[aorgmP=lli.
Wangsulan:………………………………………………………………………
Nulis Jawa
Kaserata mawi aksara Jawi !
1.
Antaga
lan Manikmaya iku sedulure Semar.
……………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………..
2.
Bisa
ngulu jagad dadi ratu kahyangan.
……………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………..
3.
Sedulur
telu dumadi saka cahya putih.
……………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………..
4.
Bathara
Ismaya bagus rupane.
……………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………..
5. Lurah Badranaya mapan ing
Karang Kedhepel.
…………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………..
6.
Ismaya
kadhawuhan mudhun ing donya.
……………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………..
7. Momong para satriya kalebu
PAndhawa.
……………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………..
8. Semar, Gareng, Petruk, Bagong
iku Punakawan.
……………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………..
9.
Bendara
sing susah atine dilelipur.
……………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………….
10. Semar ala wujude nanging luhur
budine
……………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………….
Gladhen Unggah-ungguh Basa
Basa
Krama
Ukara ingkang basanipun ngoko menika
cobi kasalinana basa krama:
1. Simbah seneng ngrungokake keroncong lan
langgam.
2. Aku tuku kaset campursari, sawise
diwenehi dhuwit bapak.
3. Kasete dak tuduhake bapak banjur
disetel.
4. Lelagon campursari iku disenengi wong tuwa lan enom.
5. Jaman saiki arang wong enom sing bisa
nembang keroncong.
6. Wong ngrungokake nembang bisa kanggo
nglelipur ati.
7. Keroncong iku asiling kabudayan
Indonesia asli.
8. Sanajan bocah enom, aku uga seneng
lelagon campursari.
9. Aja lali marang kabudayane dhewe sing
adiluhung.
10. Wong manca uga akeh sing seneng tembang
Jawa.

BSF Bakal
Dikrembakake
Adicara Bengawan Solo festival (
BSF) lan festival Bonraja kang taun iki kalorone mapan ing Taman Sriwedari
bakal terus dikrembakaake dadi adicara kanggo mbabar, ndhudhah, ngleluri lan
ngrembakakake Budaya kutha ing tlatah kutha solo. Miturut Dinas Pariwisata Seni
lan Budaya kutha Solo, Handardono, sawetara dina kepungkur, udakara setaun
pungkasan iki ing kutha Solo akeh papan kanggo ngrembakake seni tradisi.
Kanyatan iki yen dijurung dening kawicaksanane pemerintah bakal mujudake kutha
Solo minongka kutha budaya
Solo Pos,
Kemis Kliwon 3 Januari 2008
C. Wenehana tandha ping (x) aksara a,
b, c, d, utawa e ing wangsulan kang bener!
1)
Adicara
BSF lan Festival Bon Raji kalaksanaake ana ing…..
a
Bengawan
Solo
b
Sriwedari
Solo
c
Sriwedari
jogyakarta
d
Ngayogjakarta
e
Kali
Bengawan
2)
“Udakara
setahun pungkasan iki, kutha Solo akeh papan kanggo ngrembakake seni
tradisi” Ukara
kuwi kawedharake dening….
a
Solo
Pos
b
Solo
Festival
c
Pamarintah
d
Handardono
e
Festival
Bon Raja
3)
Adicara
BSF lan Festival Bon raja nduweni pangajab supaya…
a
Sriwedari
dadi kutha budaya
b
Bon
Raja dadi kutha budhaya
c
Bengawan
dadi kutha budaya
d
Ngayogyakarta
dadi kutha budaya
e
Solo
dadi kutha budaya
4)
Pawarta
ing ndhuwur kaemot ana ngendi?
a
Solo
Festival 3 Januari 2008
b
Solo
Pos 3 Januari 2008
c
Bon
Raja Festival 3 Januari 2008
d
Sriwedari
Festival 3 Januari 2008
e
Bengawan
Solo 3 Januari 2008
Disemoni
Radio
Dina Setu 22 Januari kepungkur, aku karo T dolan menyang
omahe kancaku. Olehku mertamu suwe banget. Karo omong aku mbatin, kok ora ana
tandha-tandha yen arep metu suguhane. Ora ngerti ndadak saka njero omah ana
swara radio seru banget” Saudara pendengar …sekarang akan kami hadirkan
beberapa lagu…..sebagai penghantar minum teh….” Ngono mau swarane penyiar.
Krungu swara penyiar mau aku lan T pandeng-pandengan. Sing duwe omah sajak
tanggap sasmita. Ora wetara suwe sing wadon metu karo nggawa teh rong gelas lan
suguhan.
Apa
tumon, gara-gara disemoni radio …gorokan ora sida garing.
Rembang,
25 September 2010
5)
Kapan
kedadeyan kuwi kelakon?
a
22
September 2010
b
25
September 2010
c
22
Januari 2011
d
22
Januari 2010
e
25
September 2011
6)
Crita
ing nduwur kalebu crita sing kepriye?
a
Mbingungake
b
Nganyelake
c
Nyedihake
d
Nyengsemake
e
Nggentunake
Muga-Muga
Diparingi Eling
Dadi
wong tuwa sing nduwe anak kelas VI
SD , kelas IX SMP utawa kelas XII
SMA padha mumet ,mikir kepriye carane nyekolahke anake menyang sekolahan sing
dikepingini anake. Manawa kari mlebu sekolah jane ya neng endi-endi wahe bisa,
nanging kadhang ora cocok karo kekarepane. “Bapak! Mangke kula mlebet SMP
Karang Pucung mawon, nggih!“ omonge Novi sing
lagi lulus SD 14 Gontawangi. “ Iya-iya….” Bapak mbombong-mbombongi. “Bapak,
kula milih mlebu SMA 2 Purwokerto mawon nggih, soale sekolahanipun terkenal
favorit,” guneme Gatot marang bapake. ”Ngrembuk bab napa, Kang? pitakone bapake
Darmin…” Ngrembuk bab sekolah….”omonge Bapake Gatot.
“Lah keleresan niku,….
Critane kula niki ajeng nyuwun tulung kalih bapake Gatot.”
“Tulung apa, si?”
“Anak kula, Darmin kepengin mlebet ing SMA 103 Purwojati,
nanging bijine niku mung pas-pasan. Rata-rata ujian gur gangsal…. Duka niku ,
Niku mawon sampun lumayan saged lulus!”
“Kuwi udu bisa lulus! Dilulusake….! Mesakake….”
“Lah niku , kajenge kula
niku ajeng nyuwun tulung kalih Bapake Gatot, njenengan kan kenal kalih guru-guru SMA 103 Purwojati
ngriku. Mulane tulunglah anak kula ben saged ketampi teng ngriku, soal amplop
... beres!
“ Oalah….oalah dudu perkara
amplop sing marai beres….. sing mesti Darmin kon luru sekolahan alternatif. SMA
103 Purwojati gudhange wong pinter-pinter…mengko yen Darmin keponthal-ponthal
malah stress angel olehe nambani.”
“ Apa amplop kula tambah?
Setuju? Kula ngertos beres….!”.
”Kang…! Anggepe njenengan
aku iku apa sih? Tak omongi, mesakake Darmin… yen arep nyogok sakmono akehe langsung
wae karo kepala sekolahe! Syukur yen kepala sekolahe sipate padha karo
njenengan, seneng dhuwit amplop sogok suap, lha yen kepala sekolahe kuwi wonge
terpuji? Morale bener? Sida-sida njenengan didamprat mentah-mentahan!”
Sidane bapake Darmin bali ngluntung
ora oleh gawe. Embuh kepriye akhire, kuwi urusane Bapake Darmin ….Muga-muga ben
diparingi eling !
Kapethik saka Jaka Lodhang,
dening
mas Guru
7)
Pachelathon
ing nduwur nyeritakake bab apa?
a
SMA
2 Purwokerto
b
Bapake
Darmin
c
Golek
sekolah
d
Bapake
Gatot
e
SMA
103 Purwojati
8)
Kepriye
watake Bapake Darmin?
a Tukang nyogok d. Apikan
b Tukang nggunem e. sabar
c Tresna marang anake
9)
Piwulang
sing bisa kapethik saka “Muga-muga
diparingi eling” yakuwi….
a Dadi wong kudu seneng
srawung
b Dadi wong kudu sregep
c Dadi wong kudu tresna
marang anak
d Dadi wong ojo seneng
nyogok
e Dadi wong ojo seneng
golek sekolahan
10) Sapa wae sing lagi
guneman ana ing pachelathon kuwi?
a Novi , Darmin , Bapake
Gatot.
b Novi , Gatot ,
Darmin.Bapake Darmin.
c Novi , Gatot, bapake
Gatot, bapake Darmin.
d Novi ,Bapake Gatot,
Darmin, Gatot
e Novi , Gatot, Darmin,
Bapake Gatot.
11) Sapa sing bingung
luru sekolahan?
a Novi
b Gatot
c Bapake Gatot
d Darmin
e Bapake Darmin.
12) Ciri pokok wacan
narasi yaiku….
a.
Nerangken
crita ing sajroning prastawa
b.
Ana
prastawa sing dialami
c.
Anan
lelakon
d.
Anan
paraga pokok
e.
Ananing
kedadeyan
13) Sing kalebu topik
wacan narasi ing ngisor iki yaiku…
a Tamanku sing Asri
b Carane nggawe anglo
c Narkotika lan Miras
Mbebayani Tumprap Kasarasan
d Ngrokok Kuwi Ngrisak
Kesehatan
e Lelampahane Pangeran
Diponegoro
14)
Dumugi
titi wanci punika, mbok menawa dereng wonten ingkang manggihaken kwali dawa,
kwali yen zaman rumiyin dipun damel saking siti, lajeng zaman saya majeng
wonten ingkang kadamel saking panci lan ugi saking alumunium...panci email, lan
panci alumunium. Nanging boten panjang. Dados inggih tetep bunder lan mawi
tutup.
Tembung
kang trep kanggo ngisi ukara gothang yaiku…
a.
Naminipun
b.
Kanyata
c.
Wujudipun
d.
Minangka
e.
Tuladha
15) Lagi enak-enak nonton acara TV , Hpku muni ngganter. HP
tak angkat, aku ndhisiki ngontak kana,” Halo apa iki bengkel mobil Kurnia?
Swara wanita saka sabrang kana. “Iya, iki sapa?” Pitakonku.”
Aku …Ninik mas, Ninik
Indriani. Mas Gun , aku njaluk tulung mas, mobilku mogok ning cedhak lapangan desa Karang
Endah.”
“Iya-iya, sabar sedhela, aku
tak mangkat mrana.” Karo mlayokake pikepku, nganti ora tak rasa pikepku
mbandhang satus kilometer per jam, merga dalane lurus tur wis rada sepi merga bengi. Bareng wis meh
tekan cedhak lapangan desa Karang Endah, saka kadohan kena sorot lampu jauh
pikepku, katon ana toyota
kijang superkap ijo lumut mandheg neng suketan pinggir aspalan.
Sudhut
pandhang perangan crita ing ndhuwur yaiku..
a
Wong
kapisan dadi paraga utama
b
Wong
kapisan dadi paraga sampingan
c
Wong
kapisan dadi pawongan katelu
d
Pawongan
katelu tunggal
e
Pawongan
kapisan dadi paraga kapindho
16) Latar perangan crita
ing nduwur yaiku….
a Wayah sore ing omah
b Wayah awan ing
bengkel
c Wayah awan ing cedhak
lapangan
d Wayah isuk ing cedhak
lapangan
e Wayah bengi ing
cedhak lapangan
17) Ing ngisor iki sing
dudu unsur intrinsik cerkak yaiku…
a Liding crita
b Pendhidhikan
pengarang
c Paraga crita
d Latar
e Piwulang
18) Dene alur crita
cerkak ing nduwur, nganggo alur….
a Alur maju
b Alur Mundur
c Alur Campuran
d Alur maju-munduralur
e A lur Mundur-maju
19) Kenengapa ninik kok
nelpon mas Gun….
a Amarga wedi dewekan
b Amarga sepi
c Amarga mobile mogok
d Amarga kijange ijo
e Amarga lagi kenal Mas
Gun
20) Antok ndhepipis ing bangku pojok mburi. ”Aku wis kapok nglakoni iki.
Suwe-suwe mesthi bakale konangan. Aku wedi yen ditokake saka sekolah iki. Aku
ora arep njaluki dhuwite bocah kelas X maneh.”
Nilai sastra perangan crita
ing dhuwur yaiku….
a Moral
b Etika
c Estetika
d Ekonomi
e Sosial
21) “Lak ya wis ngrasakake larane kepriye ta,nok?
ya
kuwi entuk-entukane yen bacah dikandani ora kena, malah nggugu karepe dhewe. Wis ,arep mbok kapakake motormu sing wis ajur kabeh kuwi!” Anik mung meneng,
nanging sajroning atine getun.
Pesen ing perangan cerita
ing dhuwur yaiku…
a
Seneng
ugal-ugalan
b
Wong
nandhur bakal ngundhuh
c
Alon-alon
waton kelakon
d
Mikul
dhuwur mendhem jero
e
Aja
grusa-grusu
22) “Bola-bali olehku kandha. Kowe kudu nyinau paramasastra
jawa ta Nduk..!“ Paramasastra kuwi perlu, ora mung urip sing nganggo tatanan
karangan ya duwe tatanan. Ukara ya duwe tatanan. Dadine wujud banjur bisa
tumata. Paramasastra kuwi perlu”
“Sampun Eyang, sampun nate dalem
sinau..””
“Disinau
njur ditrapake pisan ora kok mung angger diwaca sabrebetan”
“Dadosipun
mesthi sae inggih Yang ?
“
Upamane uwong dadi wong sing ngerti unggah-ungguh kae.”
Piwulang kang bisa kapethik
saka perangan crita ing ndhuwur yaiku…..
a
Bocah
kudhu sregep sinau
b
Bocah
kudhu duwe tatanan
c
Bocah
kudhu gelem sinau parama sastra
d
Bocah
kudhu gelem sinau basa jawa
e
Bocah
kudhu manut simbahe
23) Dene watake eyang
kepriye…..?
a
Wong
kang seneng nesu
b
Wong
kang iseh ngugemi parama sastra lan unggah ungguh basa
c
Wong
kang seneng nggatekake putu
d
Wong
kang sepuh
e
Wong
kang sregep sinau
24) Aku ngguyu mengo nyawang pasuryane. Socane sing saya
riyip-riyip tinudung alis putih, rambut putih iki embahku lan krasa bungah aku
krungu yen panjenengane wis
tahu maos karanganku. Wis
saged. maringi panacad.
Kepriye watake aku ana crita
ing ndhuwur
a Wong kang seneng
dicacat
b Wong kang seneng
ngguyu
c Wong kang tresna marang
simbahe
d Wong kang ala atine
e Wong kang seneng
nulis karangan lan gak nduwe lara ati
25) Ukara ing ndhuwur
sing nyengkuyung watake paraga katon ing….
a Ngguyu ,mengo nyawang
pasuryane
b IKi embahku lan krasa
bungah aku krungu yen panjenengane wis
tau maos karanganku
c Wis saget maringi
panacad
d Socane sing wis saya riyip-riyip
e Tinudung alis putih,
rambute putih.
Wacanen
crita ing ngisor iki kanthi patitis! (soal no 26-30)
Jaka Bodho
Jaka Bodho luru kayu menyang alas. Kaya
adat sabene, anggone tumandang gawe sinambi rengeng-rengeng. Kaya mengkono mau
bisa nuwuhake rasa seneng. Emba kagete Jaka Bodho, bareng meruhi ana wanita ayu
kang sumendhe ana sangisore wit gedhe. Wanita ayu kang kaya Dewi Ratih pindhane
nuli dicedhaki banjur dibopong ,kagawa bali. Tekan ing ngomah, wanita mau
diturokake ing senthong. Wayah surup ibune Jaka Bodho mambu ganda badheg,
bareng digoleki tibake gandha mau asale saka awake wanita ayu iku. Ibune Jaka Bodho
kandha yen wanita ayu mau wis mati , buktine ganda badheg mau asale saka wanita
ayu kuwi. Jaka Bodho age-age mbopong wanita mau banjur dikilekake menyang kali.
Pirang pirang ndina udane nggrejeh. Jaka lagi lungguh
sapengadhep karo ibune. Sakloron lagi ngoceki tela pohung arep digawe tape.
Dumadakan ibune Jaka Bodho ngenthut ambune badheg banget. ”Aduh…Ibuku wis mati…ibuku wis
mati…huuuu.” Jaka Bodho nangis ngguguk banjur mbopong ibune perlune arep
dikelikake ing kali, bola-bali ibune oncat supaya dicolake nanging Jaka Bodho
malah saya kenceng anggone nyekeli lan saya rikat anggone lumaku. Bareng tekan
kali ibune dijorokake ing kali, plung lap. Stleraman ibune wis ora katon maneh.
26. Tuduhna yen Jaka Bodho kuwi pancen bodho!
a.
Joko
Bodho ora sekolah gaweyane ing alas
b.
Joko
Bodho ngewangi ibune ngoceki tela
c.
Joko
Bodho mbopong wanita ayu
d.
Joko
Bodho ngelikake wanita ayu menyang kali
e.
Joko
Bodho Ngira yen wong ngenthut dikira wis mati
27. Dene alur crita rakyat ing nduwur , nganggo alur….
a.
Alur
maju
b.
Alur
Mundur
c.
Alur
Campuran
d.
Alur
maju-munduralur
e.
A
lur Mundur-maju
28.
Kepriye
uripe Jaka Bodho lan ibune ?
a Sedih
b Susah
c Bodho
d Seneng
e Ayem lan tentrem
29.
Pesen
kang ana ing cerita rakyat kuwi yaiku…..
a Dadi wong aja seneng
lunga alas
b Dadi wong aja seneng
golek kayu ning alas
c Dadi wong kudhu
pinter
d Dadi wong aja srakah
e Dadi wong aja gelem
duwe anak bodho
30.
Kanangapa
wanita ayu kuwi kok dibopong digawa menyang kali?
a Amarga lagi turu
b Amarga kepengen
ndeleng kali
c Amarga arep
dikelikake menyang kali
d Amarga wanita mau wes
mati, banjur arep dikelikake menyang kali.
e Amarga arep raup ing
kali.
31. Anak polah bapa kepradah. Yen ditulis
mawa aksara jawa dadi…
a.
anakPlhb[pokep]fh
b. anakPlhbpkep]fh
c. an[kPolhbpkep]fh
d. ank\[polhbpkep]fh
e. ank\[polhb[pokep]fh
32. Sluman
, slumun , slamet. Yen tinulis nganggo aksara jawa yaiku ….
a. sÓ|masÓ|munsL[mt\
b. sÓ|mn\[slumun\sLamet\
c. sÓ|man\sÓ|mun\[sl[mt\
d. sÓ|mn\sÓ|mun\sLmet\
e. slumn\sÓ|mun\[sl[mt\
33. Sabar
subur yen ditulis nganggo aksara jawa !
a.sb/subu/
b.fb/fubu/
c.sbrsubu/
d.fbrfubu/
e.sbrsubu/
34. Adigang, adigung , adiguna yen ditulis
nganggo aksara jawa yaiku !
a.adig=adigu=adigun
b.afig=afigu=afigun
c.afigzadigu=adigun
d.afig=afiguzadigun
e.afig=adigu=afigun
35. je/bsukimw[by,
yen tinulis aksara latin …
a.
Jer basuki mawa beya
b.
Jer basuki mawa beyo
c.
Jer basuki mowo beya
d.
Jer basuki mowa beya
e.
Jer basuki mawo beyo
[fwipujwti
?[fwipujwtiaikuput][nbegwnBgsPti.fsnm[n[fwiset-wti,[fwiset-wtimpnHnpe/tpnH/[gobelh.[fwipujwtifipunF|tG/w[fni=r[f[nNor
[somlnF[fosP][msWriai=ngrmnF]k.
36. Irah-irahan wacan ing nduwur yaiku…
a. Dewi Punawati
b. Dewi Panuwali
c. Dewi Pujawati
d. Dewi Pojiwati
e. Dewi pijuwani
37. Dewi Pujawati kuwi putrane sapa?
a. Raden Narasoma
b. Raden Janaka
c. Bagawan Bagaspati
d. Bagawan Abiyasa
e. Raden Werkudara
38. Sapa garwane Dewi Pujawati?
a. Raden Nakula
b. Raden Janaka
c. Raden Narasoma
d. Raden Puntadewa
e. Raden Werkudara
39. Dasanamane Dewi Pujawati yaiku….
a. Dewi Setyawati
b. Dewi Banuwati
c. Dewi Surtikanti
d. Dewi Erawati
e. Dewi Arimbi
40. Dewi Pujawati dadi prameswari ono ing
nagara……
a. Argabelah
b. Mandraka
c. Pringgodani
d. Mandura
e. Madukara
Tidak ada komentar:
Posting Komentar